Nông dân đua trồng sầu riêng

Sầu riêng có giá cao nên nhiều nhà vườn chuyển sang trồng. Trong ảnh: thu hoạch sầu riêng tại huyện Thới Lai, TP Cần Thơ - Ảnh: V.C.

Len lỏi vào các tuyến đường sâu trong những cánh đồng tại thị xã Cai Lậy, Tiền Giang, hình ảnh những cánh đồng lúa bạt ngàn trước đây giờ đã không còn. Thay vào đó là những mảnh vườn sầu riêng vừa mới trồng. 

Tại nhiều địa phương khác ở ĐBSCL như Hậu Giang, Cần Thơ..., "phong trào" nhà nhà, người người đua nhau trồng sầu riêng cũng khá sôi động.

Bỏ lúa trồng sầu riêng

Giữa trưa nắng, ông Lê Huỳnh Hiệp (53 tuổi, thị xã Cai Lậy) chở máy bơm ra vườn lắp đặt để chuẩn bị cho việc tưới sầu riêng. Khoảng 5 công (5.000m2) sầu riêng của ông Hiệp trước đây là ruộng lúa nên nằm khá sâu, ông phải tháo nước hai ba hôm trước để thuận tiện cho việc lắp đặt hệ thống ống dẫn nước.

Gắn bó với cây lúa bao đời nay nhưng giá vật tư nông nghiệp tăng cao thời gian qua khiến lợi nhuận từ cây lúa không còn, gia đình ông Hiệp đã quyết định chuyển sang trồng cây ăn trái. "Cây mít từng là lựa chọn số 1 với nhà vườn nhưng bây giờ người ta đang dần chuyển qua cây sầu riêng. Sầu riêng đang rất có giá, không trồng thì biết trồng cây gì", ông Hiệp nói.

Trên diện tích khoảng 5 công đất lúa, ông Hiệp đã lên mô trồng khoảng 90 gốc sầu riêng với vốn đầu tư ban đầu khoảng 100 triệu đồng. 

Ngoài ra, ông Hiệp còn trồng xen cây mai vàng để vài năm tới bán kiếm thêm thu nhập. Dù chưa có bất kỳ nguồn thu nào nhưng ông Hiệp vẫn tin rằng khi sầu riêng cho trái sẽ mang lại thu nhập cao và ổn định hơn cây lúa.

Đang nhổ cỏ trong mảnh vườn hơn 2 công của gia đình tại thị trấn Bình Phú, huyện Cai Lậy, bà Võ Thị Tám cho biết trước đây trồng mít Thái nhưng mới cho thu hoạch được vài năm nhưng cây bị sâu bệnh nên đang chuyển dần qua trồng sầu riêng. Toàn bộ khu vườn vốn trồng mít trước đây được bà Tám trồng xen sầu riêng và sẽ đốn bỏ mít khi sầu riêng bắt đầu tạo tán.

"Hồi mới chuyển từ trồng lúa sang trồng mít, thu nhập rất khá vì hồi đó mít gần cả trăm ngàn mỗi ký. Nhưng chỉ được một thời gian thì mít mất giá, bán không ai mua nên gia đình tôi đã bỏ phế và trồng xen sầu riêng. Giờ mít bán được tầm 30.000 đồng mỗi ký, giá vậy là ngon rồi nhưng lại không còn trái để bán. Hy vọng chuyển qua trồng sầu riêng thì giá cả sẽ ổn định hơn", bà Tám nói.

Không chỉ Tiền Giang, ngay cả những địa phương như TP Cần Thơ, Hậu Giang... cũng ồ ạt chuyển qua trồng loại cây này. 

Sau khi trồng nhiều loại cây ăn trái như sapôchê, vú sữa... và đều không hiệu quả, ông Bùi Kiên (quận Bình Thủy, TP Cần Thơ) cũng đã quyết định trồng sầu riêng dù không hề có kinh nghiệm về loại cây trồng hoàn toàn mới mẻ này.

"Thời gian đầu mới trồng thấy cây sầu riêng tươi tốt nhưng sau đó héo dần không hiểu vì lý do gì", ông Kiên nói và cho biết không biết về kỹ thuật nhưng thấy loại cây này đang thịnh và chưa bao giờ phải "giải cứu" nên trồng theo. 

Tương tự, ông Trung Hiếu (huyện Phong Điền, Cần Thơ) có hơn 1ha trồng chanh cũng tính đến việc chuyển sang trồng sầu riêng.

Ông Mười, ngụ thị trấn Bình Phú, huyện Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang, chăm sóc vườn sầu riêng của gia đình mình Ảnh: MẬU TRƯỜNG

Diện tích sầu riêng tăng từng ngày!

Ông Nguyễn Văn Út Em - trưởng Phòng NN&PTNT huyện Phong Điền - thừa nhận có tình trạng nông dân đang chạy theo trồng cây sầu riêng, sau khi có thông tin sầu riêng được xuất khẩu chính ngạch vào thị trường Trung Quốc, cộng với giá bán đang cao ngất ngưởng trong thời gian gần đây.

Theo quy hoạch định hướng của địa phương, diện tích trồng sầu riêng khoảng 2.000ha nhưng đến nay đã có 2.100ha trồng sầu riêng. "Chúng tôi đang khuyến cáo bà con chậm lại, cải tạo từng bước có lộ trình chứ không chặt phá cây khác mà chuyển sang cây sầu riêng", ông Út Em nói.

Theo ông Trần Thái Nghiêm - phó giám đốc Sở NN&PTNT TP Cần Thơ, địa phương này cũng có tình trạng nông dân mở rộng diện tích trồng sầu riêng, với tổng diện tích đến nay vào khoảng 2.500ha. 

Cần Thơ đã gửi 33 hồ sơ vùng trồng, diện tích 710,8ha (824 hộ), phía Trung Quốc kiểm tra được 8 vùng, diện tích hơn 175ha (169 hộ). "Chúng tôi tiếp tục rà soát để cấp mã số vùng trồng và hướng dẫn nông dân thực hiện theo quy định về xuất khẩu", ông Nghiêm nói.

Là địa phương có diện tích trồng sầu riêng lớn nhất tỉnh Hậu Giang, huyện Châu Thành có 562ha trồng sầu riêng, trong đó diện tích cho trái trên 187ha. 

Ông Đỗ Trung Nam - chủ tịch Hội Nông dân huyện Châu Thành - cho biết địa phương này đã xây dựng và đăng ký chờ phía Trung Quốc cấp hai mã số vùng trồng diện tích 50ha tại xã Đông Phước (40ha) và thị trấn Mái Dầm 10ha.

"Thay thế cây mít, cam..., cây sầu riêng vẫn chiếm ưu thế. Nông dân cứ nghĩ có giá cao là trồng chứ ít nghĩ đến quy trình trồng cây sầu riêng xuất khẩu được là vấn đề không hề dễ, phải bỏ công sức, kinh phí, kỹ thuật và thời gian", ông Nam nói và cho biết Hội Nông dân huyện đã phối hợp ngành nông nghiệp tuyên truyền, vận động nông dân áp dụng khoa học kỹ thuật để được cấp mã số vùng trồng và có tuân thủ như thế mới xuất khẩu được.

Theo Sở NN&PTNT tỉnh Tiền Giang, đến cuối năm 2022, diện tích sầu riêng tại địa phương là 17.653ha, tăng mạnh so với con số 14.510ha vào năm 2020. 

Trong khi đó, theo đề án "Phát triển cây sầu riêng đến năm 2025", Tiền Giang sẽ có vùng chuyên canh cây sầu riêng đạt 17.000ha. Như vậy, diện tích sầu riêng đã đạt mục tiêu thực hiện đến năm 2025, chưa kể diện tích trồng vẫn đang tăng lên hằng ngày.

Tại buổi kiểm tra, khảo sát thực địa về tình hình phát triển cây sầu riêng ở tỉnh Tiền Giang mới đây, ông Lê Thanh Tùng - phó cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT) - khuyến cáo rằng việc chuyển đổi cây

sầu riêng cũng như các loại cây ăn trái nói chung không nên thực hiện ồ ạt bởi sẽ thiếu đi nguồn giống chất lượng cao để đáp ứng.

"Cây ăn trái cần có thời gian dài để chăm sóc, nếu chất lượng không đạt sẽ mang hiệu quả thấp, thậm chí thiệt hại cho bà con", ông Tùng khuyến cáo.

Ông Nguyễn Quang Hiếu (trưởng phòng hợp tác quốc tế và truyền thông, Cục Bảo vệ thực vật, Bộ NN&PTNT):

Cần duy trì mã số vùng trồng, xây dựng thương hiệu

Đến nay Việt Nam được Trung Quốc cấp tổng cộng 113 mã vùng trồng và cơ sở đóng gói, và dự báo sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới, bởi có khoảng 300 mã đang trong quá trình được kiểm tra trực tuyến để hoàn thiện thủ tục chờ Trung Quốc cấp phép.

Nếu Trung Quốc chấp thuận tất cả, nguồn cung sầu riêng của Việt Nam dành cho thị trường Trung Quốc rất dồi dào. Do vậy, Cục Bảo vệ thực vật khuyến cáo người dân và địa phương không nên mở rộng diện tích nữa, mà cần tập trung duy trì mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói, nâng cao hơn nữa chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm cho sản phẩm.

Do đó, thay vì tìm cách tăng diện tích và sản lượng, ngành hàng sầu riêng nên xây dựng thương hiệu, nâng cao giá trị gia tăng, chuẩn hóa quy trình sản xuất từ lúc canh tác, thu hoạch đến chế biến, vận chuyển, phân phối.

CHÍ TUỆ

Ông Nguyễn Như Cường (cục trưởng Cục Trồng trọt, Bộ NN&PTNT):

Không tự phát mở rộng diện tích sầu riêng

Theo đề án phát triển bền vững cây ăn quả chủ lực đến năm 2025 và năm 2030, Bộ NN&PTNT định hướng cả nước phát triển khoảng 65.000 - 75.000ha sầu riêng, với sản lượng 830.000 - 950.000 tấn. Tuy nhiên đến nay, diện tích sầu riêng đã vượt khoảng 35.000ha so với định hướng.

Cụ thể, tính đến cuối năm 2022, diện tích sầu riêng cả nước vào khoảng 110.000ha, tăng khoảng 25.000ha so với năm 2021, chủ yếu do Việt Nam được xuất chính ngạch sầu riêng vào Trung Quốc.

Thời gian qua, nhiều địa phương ở Tây Nguyên và Tây Nam Bộ phát triển nóng về diện tích, mở rộng trồng mới ở những vùng không có lợi thế, chặt phá các loại cây trồng khác để chuyển sang trồng mới sầu riêng.

Nhiều nông dân tại Tây Nguyên đã chuyển đổi vườn cà phê trồng xen sầu riêng, vườn hồ tiêu... sang trồng thuần cây sầu riêng.

Do đó, vào cuối năm 2022, Bộ NN&PTNT đã có chỉ thị về việc phát triển sầu riêng bền vững, trong đó đề nghị các địa phương rà soát diện tích sầu riêng, xây dựng đề án, kế hoạch phát triển sản xuất theo vùng tập trung, gắn với đầu tư cơ sở hạ tầng, cơ sở đóng gói, sơ chế, chế biến, quy mô phù hợp.

Bộ NN&PTNT cũng đề nghị các địa phương khuyến cáo nông dân không tự phát mở rộng diện tích sầu riêng tại các vùng có điều kiện đất đai, tưới tiêu nước không phù hợp. Không tự phát chặt phá các loại cây trồng khác để chuyển sang trồng mới sầu riêng, đồng thời quản lý chặt chẽ chất lượng cây giống.

C.TUỆ

Cam rớt giá thê thảm, có loại chỉ 1.000 đến 2.000 đồng/kg - Ảnh: CHÍ HẠNH

Từng đua nhau trồng cam, nông dân điêu đứng khi giá cam còn 1.000 - 2.000 đồng/kg

Từng đổ xô trồng khi giá cam tăng cao, nông dân Vĩnh Long đang điêu đứng vì giá cam giảm mạnh, thậm chí chỉ còn 1.000 - 2.000 đồng/kg.

Ông Nguyễn Văn Út (quê Trà Vinh) cho biết gia đình ông cùng một số người quen đến xã Đông Thạnh, thị xã Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long thuê 70ha đất với giá 6 triệu đồng/ha/năm để trồng cam.

Tuy nhiên, khi vào vụ thu hoạch này, cam loại tốt nhất chỉ có giá 4.000 - 6.000 đồng/kg, giảm 2.000 - 3.000 đồng/kg so với tháng trước. Số còn lại bị thương lái chê hoặc chỉ mua với giá 1.000 - 2.000 đồng/kg. "Với giá này, chúng tôi lỗ nặng bởi chi phí chăm sóc và vật tư rất cao", ông Út than.

Theo ông Nguyễn Văn Trạng - chủ tịch UBND huyện Trà Ôn, địa phương có diện tích cam sành lớn nhất tỉnh Vĩnh Long với hơn 9.000ha, Trà Ôn từng có 14.000ha đất trồng lúa, nhưng phần lớn diện tích này đã được chuyển đổi sang trồng cam sành khi giá trái cây này tăng cao, lên tới 30.000 - 40.000 đồng/kg.

Đến nay, diện tích lúa của Trà Ôn chỉ còn 3.000ha, trong khi cam sành chiếm hơn 9.000ha.

"Riêng xã Thới Hòa có 100% diện tích trồng cam, không còn diện tích lúa. Thời gian đầu, cam sành chỉ có ở xã Hựu Thành, Thới Hòa, nhưng sau đó mở rộng sang các xã khác khi loại trái cây này được giá. Thậm chí, các huyện lân cận như Tam Bình, Vũng Liêm... cũng bắt đầu trồng cam. Dân ở Trà Vinh cũng rủ nhau lên Vĩnh Long thuê đất trồng cam. Hậu quả là nguồn cung quá nhiều, giá giảm", ông Trạng nói và cho biết gần một tháng nay giá cam liên tục giảm khiến nhiều người trồng cam điêu đứng.

CHÍ HẠNH